De buurt Noordvest dateert uit 1611 en werd gebouwd ten tijde van de noordelijke stadsuitbreiding. In deze buurt werd toen, parallel aan de Oude Singel, de Langegracht gegraven die tot op de dag van vandaag de centrale as is door de wijk.
In de 19e eeuw werd dit deel van de stad het centrum van de Leidse industrie. Na de 2de Wereldoorlog, toen veel fabrieken hun deuren moesten sluiten, verloederde de buurt. De gemeente besloot in het begin van de jaren ‘60 dat de Langegracht onderdeel moest worden van een Cityring. Hiertoe werd de gracht gedempt, een dam in de Mare gelegd en een doorbraak naar de Hooigracht gemaakt. De plannen voor de Cityring gingen kort na deze ingrepen van tafel en werden niet verder gerealiseerd.
In de jaren daarna werden oude fabrieksgebouwen en de gashouders, de koolgas- en de elektriciteitsfabrieken gesloopt. Zij werden vervangen door utiliteitsgebouwen, zoals de Nuon- centrale, het Stadsbouwhuis, het kantoorgebouw de Sleutels, het Politiebureau en de supermarkten Dirk en Action. Ook verrezen op de plaats van de oude fabrieken grote appartementencomplexen, voornamelijk sociale woningbouw. Het industriële verleden en de modernisering van de wijk in de jaren 1960 – 1980 zijn duidelijk terug te zien in het huidige uiterlijk van de Langegracht, waar de bebouwing wordt gekenmerkt door grote schaalverschillen en bouwstijlen: kleine 17e-eeuwse wevershuisjes staan zij aan zij met grote appartementen- en utiliteitsgebouwen uit de laatste decennia van de vorige eeuw, met daarbovenuit torenend de ruim 80 meter hoge schoorsteen van de Nuon-centrale. De Langegracht zal in 2019, in het kader van aanleg van de Centrumroute, van gevel-tot-gevel opnieuw worden ingericht.
Noordvest heeft een kleine 2000 inwoners. Het grootste deel van deze inwoners woont in sociale woningbouw appartementen van Portaal, gesitueerd langs het westelijke en oostelijke deel van de Langegracht. In feite is het percentage sociale huurwoningen in Noordvest met 42% het hoogste in de binnenstad en 8% hoger dan voor Leiden als stad. Koopwoningen staan vooral aan de Oostdwarsgracht, de Volmolengracht en de Oude Singel. Sinds 2000 zijn slechts een klein aantal nieuwe woningen gebouwd.
Met 44% is de leeftijdsgroep van 26-45 jaar veruit de grootste, gevolgd door de leeftijdsgroep 46-65 jaar met 24%. De leeftijdsgroep van 16-25 jaar is met 17% procentueel aanzienlijk kleiner dan in andere buurten van de binnenstad; er wonen dan ook relatief weinig studenten in deze buurt. Noordvest kent hoofdzakelijk éénpersoonshuishoudens (71%) en de bewoners zijn dan ook overwegend ongehuwd. In de buurt wonen nauwelijks kinderen. Gegeven het hoge percentage sociale huurwoningen is de categorie inwoners met een laag inkomen (19%) aanzienlijk hoger is dan elders in de binnenstad (10-13%) en Leiden als stad (9%). Ook het verschil tussen mensen met een sociaal minimum inkomen in Noordvest (17%) steekt schril af tegen de rest van de binnenstad (8-11%) en Leiden als stad (8%).